Sabıq siyasiy mabüs, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl BMniñ aza devletlerini işğal akimiyeti tarafından basqığa oğrağan Qırımdan ukrain siyasiy mabüslerine ve bütün ukrainlerge qoltutmağa çağırdı.
O, qara qış ayınıñ 13-nde Birleşken Milletlerniñ Havfsızlıq Şurasınıñ "Arriya" formatında Ukraina arbiy esirleri ve tutulğan vatandaşlarğa nisbeten Rusiye tarafından halqara gumanitar uquqnıñ bozuluvı muzakere etilgende bunı bildirdi.
"Ukraina vatandaşlarınıñ azat etilmesi, işğal etilgen topraqlarda er angi taqiplerniñ toqtatılması — bularnıñ episi, Ukraina topraq bütünligi oğrunda küreşte ğalebe qazansa, mümkün olur. Rusiyeniñ qanunsız işğal etilgen topraqlar, şu cümleden Qırım, üzerinde nezaretini saqlap qalmasına imkân berüv ıntıluvları Rusiyeniñ Ukraina vatandaşlarına, qırımtatarlarğa qarşı repressiv siyasetiniñ devamı ola", — dep Celâl qayd etti.
Onıñ qayd etkenine köre, Rusiyede esirlikte bulunğan ukrainlerniñ vaziyetini eyileştirmekten ğayrı, olarnıñ esirlikke tüşmesiniñ sebebini yoq etmek "pek müimdir". Bu Rusiye Ukrainağa qarşı istilâsı ve Qırımnen beraber Ukraina toprağınıñ bir qısmınıñ işğali.
Uquq qorçalayıcılarnıñ malümatına esaslanıp, Celâl BMniñ Havfsızlıq Şurasınıñ toplaşuvında bildirdi ki, al-azırda Qırımdan 218 siyasiy mabüs tutula, olardan 132-si — qırımtatar, bu da "tamır halqnıñ maqsatlı taqip etilüvini köstere".
"Lâkin bu tek buz dağınıñ tübüdir. Qırımdaki biñlernen Ukraina vatandaşı siyasiy repressiyalarğa oğradı. Qanunsız seferberlik neticesinde biñlernen insan vatanını terk etmege mecbur oldı. Azlıq olğan qırımtatar halqı içün bu, kerçekten büyük bir gumanitar felâketke teñ kele. Vatandaşlarım, şu cümleden ailem ve dostlarım, Rusiye repressiv rejimi tarafından esirlikte tutulalar", — dep qayd etti o.
Sabıq mabüsniñ aytqanına köre, Ukraina "büyük ğayretler"ni kösterdi ve bir qaç vatandaşını azat etti. Amma Rusiye tarafından tutulğanlarnıñ sayısı arta.
Onıñ qayd etkenine köre, al-azırda Qırımda iç bir Ukraina vatandaşı özüni telükesiz duyamay ve kerekli olsa, öz aq-uquqlarını ve serbestligini, ayatını qoruy bilecegine emin olamay.
Aynı zamanda Qırım sakinleri bir-birine olğan işanç krizi ve qorqu sebebinden köçmege mecburlar. İşğalli akimiyetniñ basqısı sebebinden olar qaçmağa mecbur oldılar, dep Celâl qoştı.
"Eminim ki, siz añlaycaqsıñız ki, halqara toplulıq bu vaziyetni körmemezlikke urıp olamay, lâkin bu tarafnı mesüliyetke çekmek içün kerçek mehanizmler olmasa, halqara gumanitar uquqnıñ amelge keçirilmesi imkânsızdır. Ukraina ve qırımtatarlar siziñ destegiñizge muhtac olğanını añlaysıñız, olar serbestlik ve telükesizlik şaraitinde yaşamağa isteyler. Ukrainağa qol tutıñız", — dep Meclisniñ reisiniñ birinci muavini ayttı.
"Arria" formulası
Birleşken Milletlerniñ Havfsızlıq Şurasınıñ "Arria" formulasına köre toplaşuvları Birleşken Milletlerniñ Havfsızlıq Şurasınıñ aza devletleriniñ vekilleriniñ teşebbüsinen keçirile. Onıñ maqsadı Şura azalarına, adet üzre, Havfsızlıq Şurasınıñ resmiy toplaşuvlarında eşitilmek imkânından marum qalğan iştirakçilerniñ keniş saalarından bir mesele boyunca malümat almağa imkân bermektir.
Böyle toplaşuvlar qapalı (yalıñız BMniñ Şurasınıñ azaları iştirak ete bileler) ve açıq (bütün BMniñ aza devletleri içün) formatlarda keçirile bile ve iştirakçilerine ükümet, halqara teşkilâtlarnıñ vekilleri ve Şuranıñ kün tertibindeki meselelerniñ keniş saalarından devletke bağlı olmağan vekillerinen doğrudan-doğru dialog qurmağa imkân bere.
Daa evel ombudsman Dmıtro Lubinets 2025 senesi arbiy esirlerni deñiştirüv sistematik olacaq, dep bildirdi. Onıñ aytqanına köre, ağır hasta ve yaralanğanlarnıñ qaytarıluvı birinci nevbette olacaq.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
