Rusiye eñ az 20 biñ ukrain balasını zorbalıqnen sürgün etti, olarnıñ bir qısmı işğal etilgen Qırımda yañıdan terbiye etüv lagerlerine tüşti. Anda olarnı Rusiye Federatsiyasınıñ gimnini yırlamağa mecbur eteler, silâ qullanmağa ögreteler ve Rusiye vatandaşlığını qabul ettireler. Balalarnı qorquzalar, teşviqatnı qabul etmegenlerni ise izolâtsiya eteler.
Suspilne Qırım Rostıslavnen laf etti. 2022 senesi yazda o, 16 yaşında olğanda, ruslar onı Herson vilâyetindeki tuvğan Radensk köyünden işğal etilgen Qırımğa zornen alıp kettiler. Onıñ anası da işğalciler tarafından hırsızlandı.
Oğlan, balalarnıñ sert qaidelerge köre yaşağanlarını hatırlay.
"Saba erte Rusiye gimni esnasında turmağa mebuc edik. Eger biz bunı yapmasaq, bizni cezalay ediler. Birincisinde, ne içün yırlamadıñ ve ne içün yoq olğanıñ aqqında maruza yazmaq kerek ediñ. Ekinci kere — lagerniñ yolbaşçısınen subet. Üçüncisi ise — seni tek başına izolâtorğa oturtalar", — dep Rostıslav añlattı.
Oğlan da izolâtorda tutuldı. Eki aydan soñ onı başqa lagerge avuştırdılar, soñra Keriçteki deñiz kollecine oqumağa mecbur ettiler. Anda tasil arbiy edi.
"Silâlarnı parçalamaq, toplamaq, tertipke ketmek, granatalarnı atmaq kerek edi. Bizni anda el-qolnen alıp ketken ediler", — dep Rostıslav ayttı.
Oña Rusiye pasportını almağa teklif ettiler, ev ve 100 biñ ruble bermege vade ettiler, amma oğlan red etti. İşğal etilgen Qırımdan qaytmağa oña Save Ukraine yardım etti. Bu hayriye teşkilâtınıñ adliyecisi Mıroslava Harçenko añlattı ki, Qırımğa çıqarılğan ukrain balaları malümat izolâtsiyasına oğraylar, Rusiye teşviqatı ise olarnıñ zayıflığını qullana.
"Başta bu pek cazip bir teklif kibi körüne edi. Amma soñra balalarnı büyüklerniñ ruhsetini almadan alıp ketmege başladılar. Olarnı iç bir kimse bu yañlış olğanlarını aytıp olamağan bir müitte qaldırdılar. Ruslar olarğa öz mefküresini zorlap, qorquza ediler", — dep Harçenko qayd etti.
"İnsan aqları bölge merkezi" teşkilâtınıñ adliyecisi Katerına Raşevskanıñ aytqanına köre, işğalciler ukrain balalarını "tahliye" ya da "reabilitatsiya" şeklinde alıp keteler.
"İşğal etilgen Qırımda eñ azından 13 böyle lager çalışqanını belgiledik. Hususan, Yevpatoriyada (Kezlevde — terciman) çoq, anda olar Rusiye arbiy obyektlerini saqlaylar", — dep Raşevska ayttı.
Resmiy malümatqa köre, ruslar eñ azdan 20 biñ ukrain balasını qanunsız sürgün ettiler. Prezidentniñ bala aqları boyunca vekâletli mesleatçısı Darya Ğerasımçuk bunı genotsid cinayeti dep saya.
"Ruslar ana-babalarnı öldüreler, soñra balalarnı alıp keteler. Eñ sıq rastkelgen stsenariy — bu, tüzelüv lagerlerine alıp ketüv, ve qaytıp kelmeme. Balalar filtratsiya tedbirleri vaqtında ana-babalarından ayırılalar", — dep o añlatı.
Balalarnı Rusiyege yollamadan evel işğalciler Qırımnı keçiş noqtası olaraq qullanalar. Anda bir qaç aydan bir yılğa qadar qala bileler, soñra olarnı rus qorantaları evlâtlıqqa alalar.
"Balalarğa deyler ki: 'Ana-babañ seni alıp ketmez, demek, sen qayğısızsıñ. Yañı aile qurmağa vaqıt keldi'", — dep Ğerasımçuk añlattı.
Şimdi Ukrainada yañı telüke qayd etile — gençlerniñ hırsızlanması.
"Biz, 17 yaşında oğlanlar arbiy komissarlıqqa çağırılğanına dair çoq haber aldıq. Olarnı orduğa ala bileler, Ukrainağa qarşı cenkleşmege mecbur ete bileler", — dep Ğerasımçuk tenbiyeledi.
2023 senesi saban ayında Gaagadaki Halqara cinaiy makemesi Vladimir Putin ve Rusiye bala aqları vekâletlisi Mariya Lvova-Belovağa ukrain balalarını mecburen köçürgenleri içün tevqif emirlerini berdi. Mıroslava Harçenkonıñ aytqanına köre, balalarnı qaytarmaq daa zor ola.
"Er bir qaytarılğan bala — Kremlniñ cinayetleriniñ şaatıdır. Olarnıñ ifadeleri makemede delil olacaq", — dep qayd etti o.
Ukraina balalarını qaytarmaq içün gumanitar teşkilâtlar ve Qatar, Vatikan ve Cenübiy Afrika kibi aracı memleketler celp etileler. Ukraina istihbaratı "Tecavuznıñ sponsorları ve iştirakçileri aqqında" portalını açtı, anda bala hırsızlavcıları aqqında bölük bar.
"Al-azırda cedvelde 314 şahıs ve 162 uquqiy şahıs bar. Anda bala hırsızlanuvı ve terbiyesinen oğraşqanlar aqqında malümat bar", — dep Disinformatsiyanen küreş merkeziniñ reberi Andriy Kovalenko tarif etti.
Şimdi Rostıslav Kıyivde yaşay, fotoressam olıp çalışa ve qadiri aqqında iç bir şey bilmegen anasınen körüşmege ümüt ete. O, tuvğan Radenskke qaytmağa arzu ete.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırın haberlerine abune oluñız
