Bugün, orta küz ayınıñ 1-nde, Rusiyede ve işğal etilgen topraqlarda küz mobilizatsiyası başlana. Rusiye ordusına eñ az 133 biñ askerni çağırmağa planlaştıralar. Hususan, çağıruv tedbirleri Qırımda da keçirilecek — yarımadada endi 20-nci mecburiy kampaniya keçirile, eñ azından üç biñ adam çağırıla bilir. Uquq qorçalayıcılar deyler ki, Rusiye mobilizatasiyası — cenk vaqtında vatandaşlarnı qoruv aqqında Jeneva şartnamesiniñ daa bir bozuluvıdır.
Suspilne Qırımğa Ukraina Helsinki insan aqları birliginiñ icra müdiri Oleksandr Pavliçenko ve Qırım uquqq qorçalayıcı gruppasınıñ reisi Olha Skrıpnık bunı añlattılar.
Rusiye Mudafaa nazirligi, mobilizatsiya etileceklerni böyle denilgen SVOMahsus cenkiy operatsiyağa celp etmege planlaştırmağanını bildirdi. Amma buña inanmaq mümkün degil, dep Oleksandr Pavlichenko ayttı.
"Askerlikke çağırılğanlarnı qayerge yollaycaqları şimdilik belli degil. Amma bir de bir qaidelerge riayet etmeycekler. Ve cemiyet içün bu tek askerlerniñ arbiy talimlerden keçmeleri içün yapılacaq bir şey kibi qabul etilecegini köstermege tırışacaqlar. Ve olarnı cenkke atılmaylar. Rusiye bunı gizley, öz vatandaşlarından da cenkte zarar körgeniniñ miqdarını gizley. Rusiye, bir de bir qarşılıq olmasın dep, ilk evelâ malümat alanında "barıştırıcı netice" yaratacaq", — dep Oleksandr Pavliçenko añlattı.
Ukraina işğalci devletniñ arbiy cinayetlerine cevap bere ve olarnı, hususan, qanunsız askerlikke aluvnı qayd ete.
"QMC prokurorlığı, hususan, davağa alâqası olğan ve mesüliyetke çekile bilecek şahıslarnıñ iştiraginen oğraşa. Amma bu şarttır, çünki bu cinayetlerni yapqan şahıslar maküm etilecek. Dünya, yazıq ki, alâ daa kerçek, faal, tesirli bir şey yapmadı. Ve, bunıñ kibi, Rusiye bu cinayetni muntazam sürette tekrarlay ve, kerçekten de, bunı qabul etmege mecbur ete. 25-inci, 27-nci mobilizatsiyanı keçireyik dep", — dep Ukraina Helsinki insan aqları birliginiñ icracı müdiri qayd etti.
Rusiye qanunsız çağıruvınen Jeneva şartnamesini boza. Halqara cinaiy makemede çağıruv da başqa arbiy cinayetler kibi baqıla bile.
Aynı zamanda, yañı işğal etilgen topraqlarda Rusiye, evel işğal etilgen Qırım ve Donbas topraqlarında olğanı kibi, askerlikke çağırmağa acele etmey.
"Deycekmiz ki, bu ealiniñ kütleviy qısmı, on yıldan berli işğal altında bulunğan Donetsk, Luhansk vilâyetlerinden farqlı olaraq, Rusiye Federatsiyası tarafından daa "qullanılmadı". Qırım aqqında da aynısını aytmaq mümkün. 10 yıl içinde olar ealini deñiştirdiler, ve olar daima malümat teşviqatı nezareti altında olıp, Qırımğa köçken bir çoq rusiyelilernen "qızarıp", öz ealisiniñ yarısını "deñiştirdiler", — dep Oleksandr Pavliçenko qayd etti.
Qırımınñ sakinleri mobilizatsiyadan qaçına bilelermi?
Rusiyeniñ yarımadağa tarqatqanı işğalci qanunlarında barışıq vaqtında alternativ hızmet imkânı bar", — dey Pavliçenko. Demek ki, diniy sebeplerden celp etilmekten qaçınmaq imkânı bar.
"Lâkin olarnıñ ayrı dinlerni qabul etmemesi bar. Meselâ, anda taqip etilgen Yehova şaatları qanunsız diniy teşkilât olaraq tanıla ve qayd etile bile. Asılında, olar resmiy olaraq qayd etilgen diniy cemiyetlerde yaşağan insanlarğa bu aqqını tanıya bileler. Yani, olarğa izin berilmegen er şey qanunsızdır, ve bunıñ içün taqip etilecek", — dep Ukraina Helsinki insan aqları birliginiñ icra müdiri qayd etti.
Uquq qorçalayıcılarnıñ aytqanlarına köre, Rusiyede çağıruvdan vazgeçmek sebebinden cinaiy madde bar. İnsanğa eki sene apis cezası ya da para cezası berile bile. Amma ceza berilgen soñ bile, adam çağıruvdan boşatılmay.
"Mobilizatsiyadan qaçınmaq içün insanlar ya yaşağan yerini deñiştireler, ya da Qırımnı terk etmege tırışalar. Eskiden, makeme vastasınen ya da Rusiye qanunları degen şeyniñ çerçivesinde bar olğan aletler vastasınen ya da diniy baqışları sebebinden hızmetten vazgeçmege tırışmaq mümkün edi, amma bu pek siyrek edi. Şimdi, adam, diniy inançları oña hızmet etmege izin bermey, dep aytsa da, onı çağırtalar. Bundan da ğayrı, Rusiye ordusında hızmet etmekten vazgeçmek içün cinaiy maddenen qorquzalar. Onıñ içün, bugün diniy işançlar çalışmay. Em de ciddiy tibbiy hastalıqlar. Tibbiy eyyetler er kesni kelişikli dep sayalar. Kerçekten yapmaq mümkün olğan şey — bu çağıruvdan qaçınmaq, aks alda davacı öz aqlarını qoruyamaz", — dep Qırım uquq qorçalayıcı gruppasınıñ reisi Olha Skrıpnık añlattı.
Olha Skrıpnıknıñ aytqanına köre, işğalciler bu çağıruv vaqtında Qırımdan eñ azdan üç biñ yerli sakinni çağıra bileler.
"Umumiy bir qaide bar edi: 2022 senesine qadar askerlikke alınğanlar Qırımda qala ediler. Qırım uquq qorçalayıcı gruppası, 2022 senesine qadar, qırımlılar Süriyedeki zıddiyetnen bağlı belli ameliyatlarda iştirak etken arbiy gemilerniñ erkânında olğanlarını qayd etken edi. Amma, adet üzre, olar Qırım topraqlarında hızmet ete ediler. 2022 senesinden soñ, tam bir istilâdan evel, qorantalardan şikâyetlerni almağa başladıq, 2021 senesiniñ küzünde çağırılğan askerlernen bağımız yoq oldı, dep ayta ediler. Ve bizl, belki de, olarnı Ukraina topraqlarına köçürilgenini tahmin etip başladıq. Cenk areketleri ketken yerge", — dep Olha Skrıpnık añlattı.
Uquq qorçalayıcılar 2022 senesinden soñ askerlikke çağırılğanlarnıñ malümatını tasdıqladı.
"Böyle adiseler az, amma, Putinniñ bütün vadelerine baqmadan, olar kerçekten de meraqlandı. Daa ziyade, bir qaç elâk olğan çağırılğannı qayd ettik. Kerçekten de, bu malümat Rusiye Federatsiyası tarafından büyük diqqatnen saqlanıldı. Olarğa askerler cenkte cenkleşkenlerini aytmağa yasaq etile edi. Amma olarnı diqqatnen gizlegen olsalar da, 2022 senesi de böyle vaqialar ögrenildi. Şimdi tahmin ete bilemiz ki, Rusiye Federatsiyası kütleviy kampaniyasını ve kütleviy ücümini devam etse, adetince, ilk evelâ Luhansk, Donetsk, Qırım kibi işğal etilgen topraqlarnı qullana. Onıñ içün, ücüm içün Rusiyege resurs yetmese, o, çağırıcılarnı celp ete bile", — dep Qırım uquq qorçalayıcı gruppasınıñ reisi añlattı.
Olha Skrıpnıknıñ aytqanına köre, Rusiye işğal etilgen topraqlardaki gençlerni mobilizatsiya yedegi olaraq qullana.
"Rusiyeliler işğal etilgen topraqlarda, hususan Qırımda, balalarımıznı yedek olaraq qullana. Yani, 18 yaşına kelgen balalarnı, askerler kibi, cenkke yollanacaqlar. Bu, on sene devamında işğalde bulunğan ve şimdi mobiliatsiyadan qaçamaz balalardır, çünki olar, kerçekten de, reineler. Qırımnı terk etip olamaylar, çünki olarnı yibermeyler. Ve olar cenk alanına yollanılmay bileler. Rusiye askerlerni kütleviy şekilde celp etmege istese, bunı yapar. Ve iç bir şartname onı toqtatamaz", — dep Olha Skrıpnık qayd etti.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
