İşğal etilgen Qırımda tabiiy aqıntı yapma göllerindeki suv yedekleri tahminen 126 million kubometrni teşkil ete. Keçken sene aynı vaqıtta suv yedekleri 224 million kubik metr edi. Deñizde suv azlaşqanınıñ sebebi, yarımada Rusiye ordusı tarafından işğal etilgen soñ yarımadağa qanunsız köçken ruslar oldı.
Suspilne Qırımğa iqtisadiyat ilimleri doktorı, professor ve "Kıyiv-Moğıla akademiyası" Milliy universitetiniñ tabiat ilimleri fakultetiniñ dekanı Yevhen Hlobustov bunı añlattı.
Onıñ aytqanına köre, 2014 senesi Qırım işğal etilgen soñ, anda çoq rus keldi, olar anda kütleviy sürette mülk satın aldılar — hususan birinci yılları.
"Bugün Qırımda ne qadar arbiy adam bulunğanını tam olaraq bilmeymiz. Amma mütehassıslarnıñ tahminlerine köre, bugün Qırım ealisiniñ sayısı aman-aman 50%-ne arttı. Yani işğalniñ başlanuvı vaqtında Qırımda 2 millionğa yaqın adam yaşay edi, bugün ise 3 millionğa yaqın. Bu, suv qullanğan insanlarnıñ büyük bir artmasıdır. Suv — esas menba, esas ihtiyac. Böyleliknen, suv teminatı ve, bunıñnen beraber, kanalizatsiya kibi hızmetlerniñ qullanıcılarınıñ sayısı bayağı arttı", — dep Yevhen Hlobıstov tarif etti.
Bundan ğayrı, Hlobıstovnıñ aytqanına köre, işğal yılları devamında "akimiyet" yerastı suvlarnıñ nezaretsiz qullanılmasına yol berdi. Bu sebepten suv miqdarı ve keyfiyeti bayağı eksildi.
"Bugün Qırımnıñ yerastı sıñırlarından çıqqan suv, 5-10 yıl evelsi olğan keyfiyet köstergiçlerine uymay. Elbette, suv keyfiyeti fenalaşa. O yerde soñsuz bir anbar yoq, yerastı suvlar yedekleri. Olar suvnı daa çoq tuzlu alıp kötereler. O, daa tuzlu olmağa başlay. Bazı suvlar anbarları bütünley yoq ola. Üçüncisinden, Qırımda yağanaqlar eksilmekte, ve bu tabiiy bir ceryandır. Çeşit müstehassıs meydançıqlarında çoq aytqan edik ki, iklim deñişmesi eñ çoq Ukraina cenübi ve Qırımğa tesir etecek. Çünki anda iklim yavaş-yavaş yarı çölge çevirile, yağanaqlar ise bam-başqa derecede ve mevsimlik olacaq", — dep Yevhen Hlobıstov añlattı.
Qırımda yağğan yağanaqlar miqdarı ve suv miqdarı boyunca er yıl eksilip tura. Bu sebepten yerli sakinler suv qıtlığına oğraylar. İşğalden evel Qırımda eki yapma gölüni tolduruv yolu bar edi, anda ise 22 bar.
"Bir menba — tabiiy yağanaqlar, yani içki aqıntıdır. Ekinci menba, Qırımnıñ yapma gölleriniñ bir qısmı — Şimaliy Qırım kanalıdır. Biz er vaqıt Şimaliy Qırım kanalınıñ esas maqsadı sanayı, köy hocalığını tehnikiy suvnen temin etmek olğanını aytamız. Amma Şimaliy Qırım kanalı qurulğan soñ, bu suvnı yapma gölünden alıp, Qırım onı mesken kommunal ihtiyaclarına yöneltmek imkânına malik oldı. Bugün Qırımda böyle bir imkân yoq ve olmaz. Çünki Şimaliy Qırım kanalı Kahovske syapma gölünden suv ala edi. Böylece, Qırım sakinleri içün iç bir müsbet istiqbal yoq. Yağanaqlar azlaşa ve azlaşacaq", — dep professor qoştı.
Bundan da ğayrı, yağanaqlar eksilüvine umumiy bir meyil bar. Bu ise, aynı zamanda, baarde özenler ve yapma gölleri suvnen toldurulmaycağını ifadeley. Ve böyleliknen bu mesele daa da kerginleşecek.
"Qırım "akimiyeti", er vaqıtki olğanı kibi, suv resurslarını belli kriteriylerge köre yañıdan ayıracaq. İdare ve arbiylerge — sıñırlavlar yoq, başqalarına ise — qalğan midarıdır. Tahmin etmek qıyın. Qırımnıñ işğalli memurları keçken sene yazda aman-aman bir yıl devamında suv teminatınen bağlı meseleler olmağanını bildirgen ediler, çünki suv anbarlarınıñ 80%-i toldurılğan edi. Amma olar, kerçek statistikası olmağanı içün, öz suv qullanıcılarınıñ sayısını tam olaraq bilmeyler. Çünki, arbiyler anda sayıca sıñırlanmay. Arbiy obyektler suvnı keregi kibi alalar. Amma suv miqdarınıñ planlaştırılması yoq", — dep mütehassıs qayd etti.
O şunı da qoştı ki, mevcut suv menbalarını yañıdan idare etüv sisteması olğanına qadar, suv teminatınen bağlı meseleleri olmağan yerler ve şartlı insanlar gruppaları bar. Bu ise, adet üzre, reberlikke yaqın olğanına köre, Sevastopol (AqyarRusiye imperiyası ve Şuralar Birligi tarafından Qırımnıñ meskün yerleriniñ adlarını deñiştirüv islâatından evelki ad) şeeri ve Büyük YaltaBüyük Yalta — Qırımnıñ cenübiy yalısındaki yalı boyu, Yalta şeerini ve onıñ civarındaki meskün yerlerni birleştire. O, Qara deñiz boyunca, ğarpta Foros köyünden şarqta Gurzufqa qadar, tahminen 70 km uzana. rayonıdır.
"Başqa er kes mümkün olğanı qadar suv alacaq. Simferopol (AqmescitRusiye imperiyası ve Şuralar Birligi tarafından Qırımnıñ meskün yerleriniñ adlarını deñiştirüv islâatından evelki ad — terciman) aman-aman er yıl suv teminatına keçe. 2020 senesini hatırlaymız, o vaqıt kerçekten de Aqmescit yapma gölü aman-aman suvsız qalğan edi. Salğır özeniniñ suvları töküldi. Bütün bular Qırımda endi olğan edi, ve olar buña qayta bileler", — dep Yevhen Hlobıstov qayd etti.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
