Qırımtatar Milliy Meclisi 33 yaşında. 1991 senesi bozarğan aynıñ 30-nda qurulğan icraiy-temsiliy organ, onıñ başı Refat Çubarovnıñ sözlerine köre, qırımtatarlarnıñ öz-özüni idare etüvine başlanğıç berdi.
O, Suspilne Qırımğa bunı añlattı.
"Qurultay tarafından saylanğan yekâne yuqarı icra organıdır. Yani, o, qırımtatarlarnı taqdim ete. Bu ğayet büyük, tarihiy bir vaqia edi! Ondan soñ er dört sene, soñra biz vaziyetni deñiştirdik, er beş sene Qurultaynıñ yañı terkibini saylay edik", — dep Çubrov qayd etti.
Qırımtatarlarnıñ umumen eki milliy organı bar — Qurultay ve Meclis. Qurultay — bu milletlerarası toplaşuvlar, anda mebuslar kibi vekiller saylanıla. Qurultay Meclisniñ terkibini teşkil ete. Meselâ, 1991 senesi ilk Meclis 33 azadan ibaret edi, onıñ başı qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev edi. Şimdiki Meclisniñ başı — Refat Çubarov. O, 2013 senesi Rusiye işğalinden evelki soñ Qurultayda saylandı.
"Olarnıñ uquq saasında aqlarını qorçalağan ve halqnıñ tili, medeniyeti ve kimligini yañıdan tiklemek vazifelerini yapqan temsil organları bar", — dep tarihçı Martin-Oleksandr Kıslıy qayd etti.
Rusiye Qırımnı işğal etmeden evel deyerli 300 meskün yerde yerli Meclisler teşkil etidi, olar arasında 15 rayon ve 7 şeer Meclisi teşkil etildi. Yarımada işğal etilgen soñ ruslar, qırımtatarlarnıñ temsiliy organını "aşırıcılıq teşkilâtı" olaraq tanıdılar. Moskvanıñ kontrol etkeni akimiyet Refat Çubarov ve Mustafa Cemilevge yarımadağa ketmege yasaq etti. Meclisniñ başınıñ eki muavini — İlöi Umerov ve Ahtem Çiygöz maküm etildi. Birazdan Türkiyeniñ yardımınen olarnı deñiştirdiler. Deyerli üç sene Meclisniñ başınıñ birinci muavini Nariman Celâl apishanede keçirdi, sahte dava çerçivesinde işğalli makeme onı 17 senege maküm etti. 2024 senesi bozarğan aynıñ 28. künü deñişüv çerçivesinde Celâl azat etildi.
Nariman Celâl — ne qadar zor olğanına baqmadan soñuna qadar öz halqınen qalğan Meclisniñ başınıñ birinci muavinidir. Ola bilecek neticelerni añlap, Qırım platformasından evel men onı mına ketmemege rica ettim. Narman ise: "Bu açıq-aydın nazar noqtam, men yaramay bir şey yapmayım, men Qırımda Qırım Ukrainanıñ olğanını aytam", — dep Ukraina prezidentiniñ Qırım MCdeki daimiy temsilcisi Tamila Taşeva ayttı.
Qırım işğal etilmeden evel, Refat Çubarovnıñ sözlerine köre, Meclis, sürgünlikniñ neticelerini yoq ete edi. Qırımtatar halqınıñ sürgünligi — Şura birliginiñ Qırımnıñ tanır halqına qarşı yapqanı genotsiddir. 2014 senesinden soñ Meclis qıtaviy Ukrainağa köçip kelmege mecbur olğan soñ yañı vazifeleri peyda oldı.
"Qırımtatar urufatını latinge çevirmek içün biz pek çoq iş yapamız. Tasil saasındaki işlerimiz aqqında laf etsek. Amma añlayşılır ki, esas diqqatımız ve ğayretlerimiz Qırımnıñ işğalinden azat etilmesine celp etile. Kıyivde yapqanımız deyerli er şey, Qırımnıñ nasıl azat etilecegi ve anda nasıl inkişaf etecegimiznen bağlıdır, — dep Meclisniñ başı qayd etti.
20221 senesi Ukraina Yuqarı Şurası, “Ukrainanıñ taqmır halqları aqqında“ qanunını qabul etti. Oña binaen, Meclis qırımtatar halqınıñ temsiliy organı resmiy statusını almalı. Lâkin Nazirler Kabineti, bu qararnı qabul etmedi.
Telegram ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
