Uquq qorçalayıcılar halqara toplulıq ve Ukraina akimiyetini Rusiye-Ukraina cenkiniñ "barışıq çezilüvi" boyunca muzakere esnasında Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqları, şu cümleden Qırım sakinleriniñ gumanitar meselelerini kirsetmege çağıralar. Hususan, olarnıñ aq-uquqlarını qorçalamaq meselesi köz ögüne alınmalı.
Bu muracaat saban ayınıñ 28-nde "QırımSOS" cemaat teşkilâtı tarafından derc etildi.
"Ukrainanıñ işğal etilgen toprağında insan aqlarınıñ bozulması ve Rusiye Federatsiyasınıñ Ukraina ealisine nisbeten siyasetiniñ talili ateş toqtatıluv rejimi, em de cebedeki "sıñırlav" esnasları işğalni toqtatmaz, şunıñ içün işğal altında qalğan bir qaç million Ukraina vatandaşı içün cenk devam etecek", — dep aytıla beyanatta.
Metinde qayd etildi ki, er bir barışıq teşebbüsinde Rusiye tarafından muntazam sürette bozuluvlardan zarar körgen VİETda vatandaşlarnıñ qorçalanması içün kefaletler olmalı.
Uquq qorçalayıcı teşkilâtlarnıñ malümatına köre, Rusiye, uquq, tasil ve medeniyet sistemasına VİETnı bütünley qoşmaq siyasetini alıp bara. Bu bölgelerniñ sakinleri tibbiy, içtimaiy yardım ya da mülkiyet aqqı içün Rusiye pasportlarını almaq mecburlar.
Qarşılıq köstergenlerni taqip eteler: sahte cinaiy davalar açıla, işkence ve zorbalıqnen ğayıplar yapıla. Balalarnıñ arbiyleştirilüvi büyük telüke teşkil ete — tahminen 1,6 million çağına yetmegen bala, uquq qorçalayıcılarnıñ malümatına köre, teşviqat ve mecburiy askerlikke oğratıla.
Bundan ğayrı, Rusiye Federatsiyası ukrainlerni kütleviy sürette sürgün ete ve olarnıñ yerine Rusiye vatandaşlarını ketire.
Uquq qorçalayıcılar qayd ettiler ki, er bir barışıq esnasında şunı közde tutmaq kerekler:
- VİETda tutulğan bütün vatandaş mabüsleriniñ azat etilmesi;
- Siyasiy sebeplerden ukrainlerniñ taqip etilmesini toqtatmaq;
- Telükesiz areket içün gumanitar koridorlarnıñ açılması;
- Halqara teşkilâtlarnıñ işğal etilgen topraqlarğa yardım köstermek içün kirişi;
- Astyapınıñ askeriysizleştirilüvi (mektep, hastahaneler ve ilâhreniñ minasızlaştırıluvı);
- İşğalciler tarafından basqılarsız vatandaşlıqnı saylav serbestligi.
Olar bu şartlarnıñ halqara vesiqalarda qayd etilmesi ve insan aqlarına riayet etilmesini nezaret etmek içün mustaqil nezaret missiyalarını celp etmege talap eteler.
Cemaat teşkilâtları dünyanı Qırım ya da Ukrainanıñ de-yure ve de-facto qısmı olğan diger VİET üzerinde Rusiye suverenitetiniñ tanınmasına yol bermemege çağırdılar.
Uquq qorçalayıcılar hatırlattılar ki, insan aqları kefaletleri olmasa, er angi barışıq işğalniñ qanuniyleştirilüvi içün bir alet ola bilir.
Muracaatnı ZMINA insan aqları merkezi, "QırımSOS", "ŞarqSOS", "DonbasSOS", Qırım uquq qorçalayıcı gruppası, "Qorçalav aqqı", "Stabilization Support Services" ve "Tesir gruppası" cemaat holdingı imzaladılar.
Ukraina ve Rusiye taraflarınen ayrı muzakereler vaqtında AQŞ delegatsiyası ne aqqında añlaştı
Saudiy Arabistanda keçirilgen muzakereler vaqtında AQŞ eyyeti Ukraina ve Rusiye taraflarınen Qara deñizde ticariy gemilerge qarşı "quvet qullanılması"nı istisna etmege añlaştı. Bundan da ğayrı, Ukraina ve Rusiyedeki energetik astyapığa ücümlerniñ yasaq etilmesi mehanizminiñ işlep çıqarılması aqqında añlaşma bar.
Prezident Volodımır Zelenskıy, Er-Riyadda Qara deñizde tınçlıq ve energetik astyapığa ücüm yasağı aqqında añlaşmalar tizilgenini tasdıqladı.
Ukraina mudafaa naziri Rustem Umerov, Riyadede amerikalılar ile körüşüvlerde yolbaşçılıq etken edi, dedi ki, Rusiyeniñ Qara deñizniñ şarqiy qısmından tış arbiy gemilerini avuştırması añlaşmanıñ "ruhiyetini bozğanını", gemicilik serbestligini temin etmek mecburiyetini bozğanını ve Ukrainanıñ milliy telükesizliginiñ telükesi olğanını kösterecek.
Er-Riyadda amerikalılarnen körüşüvlerde yolbaşçılıq etken Ukraina mudafaa naziri Rustem Umerov dedi ki, Rusiyeniñ Qara deñizniñ şarqiy qısmından tış arbiy gemilerini çıqarması añlaşmanıñ "ruhiyetini bozğanı"nı, gemicilik serbestligini temin etmek mecburiyetini bozğanını ve Ukrainanıñ milliy havfsızlığına telükeli olğanını kösterecek.
Onıñ aytqanına köre, böyle vaziyet olsa, Ukraina özüni mudafaa aqqını yerine ketirmek aqqına malik olacaq.
Zelenskıy tasdıqladı ki, Saudiy Arabistanda Qara deñizde tınçlıq ve energetik astyapığa ücüm yasağı aqqında añlaşmalar tizildi. Onıñ aytqanına köre, embargo Beyaz evniñ beyanatları deral derc etilecek soñ küçüni ala bilir.
Telegram, WhatsApp, Facebook, TikTok ve YouTubede Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
