Arman ayınıñ 21. künü Yuqarı Şura, Halqara cinayiy makemeniñ Roma nizamnamesini tasdıqladı. 0285 nomeralı qanun leyhasına 281 halq mebusı rey berdi.
Suspilne Qırım mütehassıslarnen laf etip, Roma nizamnamesiniñ ratifikatsiyası Qırımnıñ işğali içün mesüliyetli olğan ve "öz-özüni mudafaaçılar" dep adlandırılğan duşmannen işdeşlik yapqanlarnıñ cezasına nasıl tesir etecegini ögrendi.
Qırımnıñ Reintegratsiyası Birleşmesiniñ mütehassıs Borıs Babin qayd etti ki, Roma nizamnamesi tasdıqlanğan soñ Ukraina onıñ mükemmelleştirilüvi boyunca munaqaşalarda iştirak ete, cinayetlerniñ yañı anbarlarını qura ve nizamnameniñ üçünci memleketler tarafından yerine ketirilüvi nezaretinde iştirak ete, em de kadrlar siyasetinde, Gaagadaki maliye siyasetinde, Ukrainadan makemeciler saylavında, Ukraina uquq qorçalayıcılarınıñ Halqara Cinaiy makemeniñ ofisiniñ ştatına yollanılmasında, ukrain cinaiy esnas sistemasınıñ islâatında iştirak ete bile.
"Bizim çoqtan berli yetmeli olğan şeylerniñ büyük qatlamımız bar. Açıq menbalardan belli oldı ki, Roma nizamnamesi tasdıqlanğan soñ ukrain askerleri, arbiy hızmetçileri ya da memurları Gaazde mesüliyetke çekile bileler. Bu vazifelerni 2014 senesi aldıq. Birinciden, bir kimse bunı yapsa edi, o, çoqtan Gaaga yurisdiktsiyasına ait edi. Ekinciden, unutmamaq kerek ki, HCM rayon polits bölügi ya da rayon makemesi degil. O, daa büyük cenk cinayetleri, insaniyetlikke qarşı cinayetler içün mesüliyetke çekeler... Gaagada insanlarğa order bermesi içün muracaat ete bilmemiz içün, birinciden, cinayetniñ terkibi olmalı. Ekinciden, Gaagada bu meselege biri çıqmaq kerek. Ofisniñ erkânında Ukraina vatandaşları olsa, bunı, elbette, mektüp yazmaqtan daa qolay olur", — dep Babin qayd etti.
O, "Qırım öz-özüni mudafaaçıları"nıñ iştirakçilerini ayrıca qayd etti. Şu cümleden, olarnıñ yapqanları cinayetlerni tasnif etmek ve makeme etmek qıyın.
"Çünki qaideler mükemmel degildir. 10 sene devrinde onlarca leyha toplandı ve bir yerge ketmedi. Ratifikatsiya etilgen soñ ise başqa çaremiz qalmaycaq. Ve, niayet, cinaiy ve cinaiy-protsessual qanunlarımıznı tertipke ketirecekmiz", — dep Babin qayd etti.
Ukrainian Legal Advisory Groupnıñ (“Ukrain uquq mesleat gruppası” CT) advokat ve kommunikatsiya idarecisi Arye Mora ayttı ki, Roma nizamnamesiniñ tasdıqlanması Ukraina boyunca HCMniñ işiniñ eyileşmesine ve ukrain amelge keçirilüviniñ milliy seviyede quvetleştirilmesine imkân berecek.
"Yani, Ukrainanıñ taqiq ve taqip etkeni. Ukraina öz areketlerinen, birinciden, Halqara cinaiy makemeniñ özüni halqara toplulıq ögünde quvetleştirsin, ekinciden, onıñ işinde tam iştirak etsin. Ve, kerçekten de, HCM tarafından Ukrainanıñ sesi eşitilsin ve esapqa alınsın", — dep Mora qayd etti.
Ukraina akimiyeti Konstantinov ve Aksönovnıñ yaqalanmasını talap ete bilecekmi sualine cevap berip, Arye Mora, HCMniñ olarnıñ areketlerini taqiq etmek vekâletleri endi bar olğanını qayd etti.
"Böylece, em talap ete bilemiz, daa doğrusı, imaye ete bilemiz. Talap etip olmaymız. Deliller bazası ve resurslarına köre makeme öz başı qarar bere, HCMniñ Prokuror ofisi öz başına qarar bere. Amma Ukrainanıñ bu davalarnı özü teşkermek istegi ve imkânına bağlıdır. Biz bu vaqialar boyunca davalar açılğanını bilemiz, bu sebepten, faraziy olaraq, bu davalar açıla bile", — dep añlattı o.
Moranıñ sözlerine köre, meselesi şunda ki, şimdi HCM 2024 senesi kiçik aynıñ 24-nden vaqialarğa baqa. Buña köre, tam bir istilâdan evel olğan vaqialarğa pek az diqqat ayırıla.
"Ratifikatsiya doğrudan buña tesir etmey, amma Ukrainağa devlet olaraq makemege çeşit seviyelerde kirişmege imkân bere. Makemeniñ daa keñiş bir taqiqat yapmasına yardım etmek içün... Devlet olaraq, Roma nizamnamesiniñ tam bir azası olaraq, iştirakçisi memleket olaraq, makeme içün daa çoq adiseni taqiq etmek içün daa çoq imkân yaratmaq küçümiz bar. Ve 2022 senesine qadar Qırımdaki vaqialar diqqatqa lâyıq ola bilir", — dep mütehassıs qayd etti.
Yarımadanıñ işğaline alâqası olğan duşmannen işdeşlik yapqan Qırımnıñ sakinleriniñ mesüliyetke çekilmesi — başqa mesele, dep Mora qayd etti. Bu cinayetlerniñ mesüliyetke çekilüvi ve taqip etilüvi em HCM çerçivesinde, em de başqa adalet mehanizmleri çerçivesinde yapılacaq.
"Şunı añlamaq kerek ki, HCM çoq davanı taqiq etip olamaycaq. Altı apiske aluv qararı bar olğanına baqmadan, taqiqatnıñ böyle süreti ciddiy bir şey. Daa ne qadar taqiqat qararı alınacaq belli degil... Em de adalet mimarlığına daa keniş baqmaq kerekmiz: qanunsız teşkilâtlarnıñ azalarını, Aksönov ve başqalarnı mesüliyetke çekmek içün elimizde olğan aletler. Milliy seviyede olğan resurslar ve qanun çerçivesiniñ yeterligi ve prokurorlar bu bozuvlarnı nasıl taqip ete bilecekleri aqqında şimdilik yeterli malümat bere bileceklermi", — dep hulâsa çıqardı o.
Telegram ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
