Rusiyeniñ Rostov-na-Donu şeerindeki Cenübiy bölgeniñ arbiy mahkemesinde prokuror "Hizb ut-Tahrir davası"nıñ birinci Canköy gruppasınıñ qırımtatar faalcilerine sert rejimli müstemlekede 11 yıldan 17 yılğa qadar istedi. O, mahkemeden er biriniñ apis cezasınıñ ilk dört yılını apishanede keçirmesini istedi.
Bozarğan aynıñ 5-nde advokat Emil Kurbedinov "Qırım birdemligi" cemaat teşkilâtına bunı bildirdi.
Hususan, devlet qabaatlayıcısı, faalci Enver Kroşnı sert rejimli müstemlekede 17 yılğa, Edem Bekirov ve Rinat Aliyevni — 15-er yılğa, jurnalist Vilen Temeryanovnı — 13 yılğa mahküm etmege teklif etti. Aynı zamanda o, sağlığı içün ev apsinde bulunğan müstemlekede 11 yıllıq apsini Seitiyağa Abbozovğa istedi.
"Prokurornıñ çıqışını munaqaşa dep adlandırmaq qıyın, çünki prokuror böyle ağır terror maddeleri boyunca qabaatlanğan müşterilerimizniñ davası boyunca esaslı delillernen çıqışta bulunmadı", — dep qırımtatarlarnıñ advokatı qayd etti.
Onıñ aytqanına köre, bu "cinaiy dava"nıñ esas delilleri — subetlerniñ sesli yazılarıdır.
"Bütün bu yıllar devamında bu insanlar cinaiy taqipke çekilmedi ve cemiyet içün bir telüke olmadı", — dep Kurbedinov qayd etti.
Temeryanovnıñ anası Lilâ Ganiyeva, devlet qabaatlayıcısı tarafından berilgen müddetlerden "şoklanğanı"nı bildirdi.
"Olar ne, qatillermi? Tek islâmni ögrengenleri içünmi? <... 1944 senesi qırımtatarlarnı sürgün ettiler, şimdi ise olarnı böyle etip yoq etmege qarar aldılar", — dep qayd etti o.
Enver Kroşnıñ anası Gülnara Kroş da bu müddetlerge razı olmadı ve dava iştirakçileriniñ alı yahşı olğanını qoştı.
Mahkeme tahqiqatı vaqtında qırımtatarlarğa ve olarnıñ imayecilerine mahkeme ekspertizasına yollağan materiallarnen tanış olmağa imkân berilmedi. Dava devam etkenine köre, olarnıñ terroristik ya da diger zorbalıq areketlerine dair planları daa belli degil.
Evel Emil Kurbedinovnıñ aytqanına köre, mustaqil mütehassıslar bu davanıñ delillerinden olğan kitaplarda "onğa yaqın insannıñ parmaq izi bar, amma dava iştirakçileriniñ iç bir parmaq izi yoq", dep tasdıqladı. Qırımtatarlar, taqiqat tarafından delillerniñ sahteleştirilgeni aqqında aytqan ediler ve mahkemede red etilgen delillerni teşkermek muracaatını bergen ediler.
"Hizb ut-Tahir davası"nıñ birinci Canköy gruppası aqqında ne bilemiz
2022 senesi arman ayında Qırımnıñ Canköy rayonındaki evler kütleviy şekilde tintilgen soñ altı qırımtatar adamı tutuldı: Enver Kroş, Vilen Temeryanov, Rinat Aliev, Murat Mustafaev, Seityağa Abbozov ve Edem Bekirov.
Olarnı Hizb ut-Tahrir islâm siyasiy firqasında iştirak etmekte qabaatladılar. Esas "delil" — 2015 senesi camide keçirilgen subetniñ audio yazısıdır. Advokat Emil Kurbedinovnıñ fikirince, onı sekiz seneden soñ FSB arhivlerinden çıqardılar, yani bu seneler devamında qayd etilgen qırımtatarlar cinaiy taqipke oğratılmadı ve "cemiyet içün iç bir telüke teşkil etmediler".
İmayeci, FSB hadimleri Canköylı qırımtatarlarnıñ davasını Ukrainadaki adise-vaqialarnen añlı tarzda "bağlağanını" qayd ete.
"Siyasetçiler, kütleviy haber vastaları ve mahsus hızmetler Ukrainadan idare etilgen "terror merkezi" yoq etilgenini bildirdiler. Bu endi, 2022 senesi kiçik aydan soñ olğan vaqialarnen bağlı ve zamanğa uyğun bir ikâyedir", — dep Kurbedinov "Qırım birdemligi"ne ayttı.
Makeme tahqiqatı vaqtında advokat ve dava iştirakçilerine makeme araştırmasına yollanğan malümatnen tanış olmaq imkânı berilmedi. Bundan da ğayrı, bu vaqıt "terror areketleri" ya da başqa "işkence areketleri" planlaştırılmadı.
Hizb ut-Tahrir, islâm siyasiy fırqasıdır. 2003 senesi Rusiyede o, terrorcı bir teşkilât olaraq tanındı, oña bağlı olğan insanlarnı ise taqip etmege başladılar. İştirakçileri, "qanunlarğa qarşı faaliyet"te ve böyle degen "cian hilâfeti"ni yaratmağa ıntılmağa qabaatlanalar. 2014 senesi Qırım işğal etilgen soñ işğalcilerniñ qanunları zapt etilgen Qırımda da qullanılmağa başlandı. Qırımlı musulmanlarnı da Hizb ut-Tahrirge bağlı olmaqta qabaatlamağa başladılar, böylece yarımadanıñ işğaline qarşı olğanı sebebinden qırımtatarlarğa basım arttı.
Telegram, WhatsApp, Facebook, TikTok ve YouTubede Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız
