Ukraina Prezidentiniñ Qırımdaki vekilligi, Ukraina Etraf müitni qorçalav ve tabiiy resurslar nazirliginen beraberlikte, Qara deñizde gemi havfsızlığı normalarına riayet etilmesi üzerinde halqara nezaretni quvetleştirmege çağıra. O, 2024 senesi ilk qış ayında "Volgoneft" tanker qazası kibi qazalarnıñ ögüne keçmege yardım etecek.
Bunıñ aqqında Qırımda prezident temsilciliginiñ beyanatında denile.
İdareniñ malümatına köre, "Volgoneft" tankerlerniñ qazası sebebinden suv saasına M-100 markalı mazutnıñ 2,4 biñ tonnası oğrağan.
"M-100-niñ bu qazanı adiy yermay tökülüvlerinden temelli ayırğan esas hususiyeti – onıñ nisbeten alçaq +25°S ararette qattılaşmağa ıntıluvdır. Suvnıñ arareti çoq alçaq olğan Keriç boğazınıñ qışlıq şaraitlerinde mazut öz aqıcılığını tez coyıp, yaltıravuq, deyerlik qattı kütlege çevirile — tübüne yerleşe ya da suv kolonnasında tromb ve parçaçıqlar şeklinde qala", – denile beyanatta.
Buna köre, idare qayd etkeni ikbi, qaza aqibetlerniñ yoq etüvi vaqtında bir qaç esas meseleni qayd etmek mümkün:
- Tübüne mazutnıñ tokülüvi, bentonit ekosistemalarınıñ – omuzsız ayvanlarnıñ, balıqlarnıñ ve suv ösümlikleriniñ çoq çeşitleriniñ yaşağan yerleriniñ doğrudan-doğru kirlenmesine ketire. Mazutnıñ qoyu qatlamınıñ peyda oluvı, olarnıñ fizikiy boğuluv, uglevodorodlarnıñ zeerli tesiri ve tübündeki çökündilerde gaz almaşuvınıñ bozulması sebebinden ölümine ketire bile.
- Yalı boyuniñ kirlenüvi: suvda qalğan mazutnıñ qısmı, aqıntılar ve dalğalar tarafından yalı sızığına yuvulıp, qumlı yalılarnı, qayalı yerlerni ve lagünalar ekosistemalarını kirlete bile.
- Zararnı közetmek ve qıymet kesmekniñ qıyınlığı: kirlenüvniñ esas qısmı suv astında olğanı içün, felâketniñ ölçüsini köznen qıymet kesmek qıyındır. Tübüniñ kirlenüviniñ meydanlığını ve derecesini doğru belgilemek içün mahsus gidroakustik tetqiqatlar ve tübüniñ çökündilerinden nümüne almaq kerek.
- İsbatlanğan çıqaruv tehnologiyalarınıñ yoq oluvı: raportlarda seslendirilgen ayrıca raatsızlayıcı fakt – bu dünyada M-100 mazutnı suv müitinden çıqarmaq içün isbatlanğan tehnologiyalarnıñ olmamasıdır.
Ananeviy usullar semereli degil, yañı soylarnıñ işlep çıqarılması ise – vaqıt ve ilmiy tetdqiqlerni talap ete.
Hatırltayıq ki, işğal etilgen Keriçte çiçek ayınıñ 15-nde "Volgoneft" tankerleriniñ qazası neticesinde üç yañı mazut lekesi qayd etildi. Toplam tarqalğan yerniñ uzunlığı — 1300 metr. İşğalli Keriç yolbaşçısı Oleğ Katorgin Telegramda bunı bildirdi. Keriçte çıqqan mazut aqqında Katorgin çiçek ayınıñ 14 ve 13 künleri haber etti.
Keriç boğazındaki qaza aqqında ne bilemiz
İlk qış aynıñ 15-nde Keriç boğazı yanında "Volgoneft 212" ve "Volgoneft 239" eki rusiye gemisi batmağa başlağan. Bir geminiñ kenarında ekipajnıñ 13 azası bulunğan edi, başqasınıñ kenarında ise – 14.
Evelden, vaqia sebebi furtuna ya da yaramay avası içün tankerlerniñ bozuluvı olğan. İlk qış aynıñ 15-ine qadar işğal etilgen Qırımda şiddetli yel sebebinden furtuna ihtarını bildirdiler.
Qaza neticesinde ekipajnıñ bir azası elâk olğan. Başqaları artqaç suvumasınen hastahanege yatqızdırılğanlar.
Eki rusiye tankeriniñ qazası, mazutnıñ 4 biñden ziyade tonnasınıñ tokülüvine alıp ketirgen. Greenpeace iddia etkeni kibi, o, ekologiya içün ciddiy aqibetlerini peyda ettirebile.
Qaradeñiz strategik tedqiqatlar institutınıñ reberi Andriy Klımenko qayd etkeni kibi, gemiler deñizge çıqmağa azır degiller, çünki özen soylarından, em de eski olalar – 1951 ve 1955 çıqış yılları.
Ukraina Arbiy-deñiz quvetleriniñ spikeri Dmıtro Pletentçuk bildirdi ki, bu eki tanker, kerçekten arbiy sınıf gemileri, deñizge gemilerniñ areket qaidelerine riayet etmeden çıqtı.
İlk qış ayınıñ 16-nda Rusiye Fevqulâde vaziyetler nazirligi "Volgoneft 239" tankeriniñ erkânı tahliye etilgenini bildirdi.
Etraftaki müit nazirligi, ilk qış ayınıñ 15-nde "Volgoneft-212" ve "Volgoneft-239" Rusiye tankerleriniñ qazası neticesinde çıqqan mazutnıñ Qara deñiz ekosisteması içün "felâketli aqibetleri" ola bilecegini bildirdi.
"Yeşil mektüp" cemaat teşkilâtınıñ yolbaşçısı, biolog Vladıslav Balinskıy Suspilne Qırımğa izaat bergende bu qazanı "asırnıñ eñ büyük ekologik felâketi" dep adlandırdı.
İlk qış ayınıñ 17-nde Qara deñizdeki Kavkaz limanı rayonında "Volgoneft-109" tankeriniñ kapitanı yük tanklarından biriniñ sızıqsızlığı sebebinden felâket signalını berdi. Bu endi üçünci kere "Volgoneft" tankerleriniñ mazut taşımasıdır.
İlk qış ayınıñ 19-nda ekipaj azasınıñ ölümine ketirgen "Volgoneft-212" tankeriniñ kapitanı eki ayğa - kiçik aynıñ 17-ne qadar apiske alındı. "Volganeft-239" gemisiniñ kapitanı ise ev apsinde tutıldı.
İlk qış ayınıñ 20-nde Greenpeace, Anapadan Qırım köprüne qadar 65 km2 suv, batqan "Volgoneft" tankerlerinden birisinden aqqan mazutnen kirlengenini bildirdi. Etraftaki müit qorçalayıcıları felâketniñ miqyası daa büyük ola bilecegini tenbileyler.
İlk qış ayınıñ 20-nde Keriç boğazında Gvineya-Bisaunıñ gemisi astında yaldap ketken "Gam Express" felâket signalını berip, yardım içün muracaat etti.
İlk qış ayınıñ 21-nde Keriçniñ işğalli akimiyeti şeer plâjlarında mazut tapılğanı içün belediye fevqulâde vaziyetini ilân etti.
2025 senesi qara qış ayınıñ 4-nde işğal etilgen Sevastopolda (Aqyar) ilk qış ayınıñ 15-nde Keriç boğazında eki tankerniñ qazası sebebinden bölge emiyetli fevqulâde vaziyet rejimi ilân etildi.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız