Eki yıl evelsi Ukraina mudafaa quvetleri Keriç boğazında qanunsız qurulğan köpürge ilk sefer ücüm etti. O vaqıttan berli Ukraina onı yoq etmek içün em arbiy, em de uquqiy ıntıluvlarnı devam ete. Şimdi dava Gaagadaki Halqara arbitraj makemesinde baqıla.
Rusiye ve işğal etilgen Qırımnı birleştirgen Keriç köprü altı seneden çoq. 2018 senesi mayıs ayında Vladimir Putin tarafından tantanalı şekilde açılğan bu inşaatnıñ ilk evelâ teşviqiy hususiyetleri bar edi. Lâkin Rusiyeniñ Ukrainağa tolu miqyaslı istilâsı başlağan soñ, şeer işğalcilerniñ arbiy tehnika ve silâlarını keçirmek içün strategik emiyetli logistika arteriyasına çevirildi.
2022 senesi orta küz ayınıñ 8-nde köpür ilk sefer ücümge oğradı. Patlama, Ukraina havfsızlıq hızmetiniñ 21 tonna patlayıcı taşığan yük maşnasını qullanğan operatsiyası neticesinde yüz berdi. Patlama neticesinde köpürniñ bir qısmı deñizge tüşti, demir yolunıñ yaqıt tankları yandı. Sabıq UHHniñ hadimi ve arbiy mütehassıs İvan Stupak Suspilne Qırımğa bunı tarif etti: o vaqıt birden bir qaç vazifeni çezmege imkân oldı.
"Qırım köprüne irişmek imkânsız kibi körüne edi, sanki o, zararsızdır. Amma biz bunı yapıp oldıq. Bundan da ğayrı, ağır tehnikanıñ taşıması içün logistika yolları bozulğan edi. Qırım köprü — saqat kibidir," — dep sabıq SBU hadimi ve arbiy ekspert İvan Stupak qayd etti.
O, ameliyatqa azırlanuv tafsilâtlarını da qoştı:
"Orada o qadar küçük bir gruppa çalışa edi: baş ve kerçekten de bir qaç hadim, kimse tahmin etmesin dep. Olarğa anda büyük bir konspiratsiya yaptılar, olarnı çoq işke yüklediler, olar bir-birine zaman ve yerlerde yerleştirildi, kimse bir şeyge şübelenmesin dep. Olar bu işke farqlı tahminlerge köre bir qaç on insannı celp ettiler, kimse ne olacağını bilmey edi,"— dep arbiy mütehassıs añlattı.
Şimdi Ukraina köpürniñ yoq etilmesi içün uquqiy yollarnen küreşe — Gaagadaki Halqara arbitraj makemesinde. Davanıñ özü Rusiyeniñ Birleşken Milletler Teşkilâtınıñ deñiz uquqı şartnamesini bozğanına bağlı.
"Köpür qanunsız, qanunlarğa qarşıdır, o, çoqusı bozuluvlarğa yol berdi, hususan deñizcilik serbestligi, etraftaki müitniñ qoruvı ve suvastı medeniy mirası saasında. O, yoq etilmek kerek. Eñ esası, qarar Ukraina faydasına çıqarılsın ve Rusiye Federatsiyası BMTnıñ deñiz uquqı şartnamesini bozğanını belgilensin. Bu şimdi esas maqsat," — dep Ukraina Tış işleri nazirliginiñ hususiy vazifeler elçisi, BMTnıñ Halqara makemesinde Ukrainanıñ agenti Anton Korınevıç bildirdi.
Onıñ aytqanına köre, qararnıñ qabul etilmesi daa bir yılğa uzana bile. Amma advokat Yuriy Bilous emin ki, bu qarar Rusiyeden Ukrainağa tazminat talap etmekniñ sebebi ola bilir.
Bu makeme Ukrainanıñ, Azaq deñizine çıqqan ve 1982 senesi Birleşken Milletler Teşkilâtınıñ deñiz uquqı şartnamesine binaen belli aqlarğa saip olğan yalı boyu devleti olaraq aqlarına dair davasını baqmaqta. Bular serbest balıq avlamaq, serbest ticaret, deñiz içindeki iqtisadiy zona, em de deñiz ve suvastı dünyanıñ qoruvı aqqını qaplap alalar. Böyle makeme qararları devletimiz içün pek müimdir, çünki olar Ukraina vatandaşları ve devletiniñ Rusiyege qarşı iddiaları içün esas ola bilir," — dep advokat Yuriy Bilous qayd etti.
Bunen beraber, İvan Stupak, Rusiye halqara uquqqa riayet etmegeni içün, qanuniy mehanizmler vastasınen köpürniñ yıqıluvını beklemege kerekmey, dep tüşüne.
"Çezüv perspektivaları sıfır. Rusiye halqara makemelerniñ qararlarını yerine ketirmeycek, çünki olarnı tek öz menfaatlarınen meraqlandırğan şeyler meraqlandıra," — dep arbiy mütehassıs qayd etti.
Uquq ceetinden baqsaq, Ukraina köpürni makeme qararını beklemeden arbiy obyekt olaraq yoq etmege aqqı bar.
"Köpür arbiy obyekt ola, ve cenk qaidelerine köre onı yoq etmek mümkün. Makemeniñ qararını beklemek kerekmey," — dep tüşüne Yuriy Bilous.
Ukraina Mudafaa nazirligi defalarca Qırım köprü qanuniy arbiy maqsat olğanını bildirdi, çünki Rusiye onı vaqtınca işğal etilgen Ukraina topraqlarına tehnika ve silânı keçirmek içün qullana.
Telegram, WhatsApp ve Facebookta Suspilne Qırım haberlerine abune oluñız